پەيغەمبەرلەرنىڭ
بولغانلىقى ئۇلارنىڭ ھەق پەيغەمبەر ئىكەنلىكىنىڭ، ئۇلارنىڭ ئاللاھدىنلا
مۇكاپات ئۈمىد قىلىدىغانلىقىنى
كىشى قەۋمىنى ئاللاھنىڭ پەيغەمبەرلىرىگە
«شەھەرنىڭ يىراق جايىدىن بىر كىشى يۈگۈرۈپ كېلىپ ئېيتتى: «ئى قەۋمىم!
پەيغەمبەرلەرگە ئەگىشىڭلار. توغرا يولدا بولغان، (ئىمانغا دەۋەت
قىلغانلىقىغا) سىلەردىن ھەق سورىمايدىغان كىشىلەرگە ئەگىشىڭلار»، دېگەنىدى.
(سۈرە ياسىن 20-، 21- ئايەتلەر).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام زاھىدلىق ھاياتىنى ئەلا بىلەتتى، ئاللاھ
تائالادىن شۇنىڭ ئەھلىدىن قىلىشنى تىلەپ: "ئى ئاللاھ، مېنى مىسكىن
ھالىتىمدە تىرىلدۈرگىن، مىسكىن ھالىتىمدە ۋاپات قىلدۇرغىن، مېنى قىيامەت
كۈنى مىسكىنلەرنىڭ قاتارىدا ھەشرى قىلغىن"، دەپ رەببىگە داۋاملىق مۇناجات
قىلاتتى. (تىرمىزى ۋە ئىبنى ماججە رىۋايىتى).
ئاللاھ تائالا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
بىلەن جاپالىق ھايات ئىككىسىنىڭ بىرىنى تاللىۋېلىش ئىختىيارىنى بەرگەن
بولۇپ، ئۇ جاپالىق ھاياتنى تاللىۋالغان. ھەزرىتى ئەبۇ ھۆرەيرە رەزىيەللاھۇ
ئەنھۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
مۇھەممەد! مېنى رەببىڭ ئەۋەتتى، رەببىڭ سېنى پادىشاھ ۋە پەيغەمبەر قىلسۇنمۇ
ياكى ئاددى بەندە ۋە پەيغەمبەرمۇ دېدى. جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام: ئى
مۇھەممەد! رەببىڭ ئۈچۈن كەمتەر بولغىن، دېدى، شۇنىڭ بىلەن مەن: "بەلكى
ئاددى بەندە ۋە پەيغەمبەر قىلسۇن" دېدىم، دېگەنلىكىنى رىۋايەت قىلغان.
(ئىمام ئەھمەد رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
تۇرمۇشىغا نەزەر سالىدىغان بولساق بىز چوقۇم ھەيران قالىمىز. ئىنسانلارنىڭ
ئەڭ ياخشىسى، پەيغەمبەرلەرنىڭ
يىگۈدەك نەرسە تاپالماي بىر قانچە كۈن ئاچ قالاتتى. ھەزرىتى ئەبۇ ھۆرەيرە
رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ۋاپات بولغانغا قەدەر ئۇدا ئۈچ كۈن تائامغا تۇيۇپ باقمىغانىدى، دېگەن.
(بۇخارى رىۋايىتى).
ھەزرىتى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئېگىلىپ قالغانلىقىنى، خالايىقلارنىڭ بولسا باياشات تۇرمۇشتا
ياشاۋاتقانلىقى
تويغۇزغۇدەك پۇچەك خورمىنىمۇ تاپالماي، ئاچلىقتىن ئېگىلىپ قالغانلىقىنى
كۆردۈم، دېگەن.
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام تائامغا ئېرىشكەندىمۇ پەقەت ئارپا نېنىغا
ئېرىشەتتى. ھەزرىتى ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇما پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
ئاچ ھالدا بىر قانچە كېچىنى ئۆتكۈزەتتى، ئائىلە تاۋاباتلىرىمۇ كەچلىك
تائام تاپالمايتتى، ئۇلارنىڭ يەيدىغان نېنىنىڭ كۆپىنچىسى ئارپا نېنى
بولاتتى، دېگەن. (تىرمىزى، ئىبنى ماججە ۋە ئەھمەد رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ھەزرىتى سەھل ئىبنى سەئد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام
تاسقالغان ئارپىدىن يېگەنمۇ؟ دەپ سورالغاندا: ئاللاھ تائالا پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
قىلدۇرغانغا قەدەر تاسقالغان ئارپا كۆرۈپ باقمىغان، دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ئۇنىڭغا: تاسقالمىغان ئارپىنى قانداق يىيەلەيتىڭلار، دېيىلگەندە: بىز ئۇنى
ئون قىلاتتۇق، ئاندىن ئۇنى پۈدىۋىتىپ، سۇ بىلەن نەمدەپ يەيتتۇق، دېگەن.
(بۇخارى رىۋايىتى).
مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ھەزرىتى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ھەمشىرىسىنىڭ ئوغلى
ئۆرۋە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئەھۋالىنى ھېكايە قىلىپ: ئى ھەمشىرەمنىڭ ئوغلى! پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئۆيلىرىدە ئوت يېقىلماي كامىل ئىككى ئاي ئۆتۈپ كېتەتتى، دېگەن.
ئۆرۋە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: ئۇنداقتا سىلەر نېمە بىلەن ياشايتتىڭلار،
دېگەندە ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا: خورما ۋە سۇ بىلەن، لېكىن پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
چارۋىلىرى بار بولۇپ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا
ئۇنىڭدىن ئىچەتتۇق، دېگەن. (بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ پۇشۇرۇلغان قوي گوشىغا دەۋەت قىلىنغاندا، پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالام ئارپا نېنىغا تويمىغان ھالدا دۇنيادىن كەتكەن، دەپ بۇ گۆشتىن
يىمىگەنىدى. (بۇخارى رىۋايىتى).
بىر كۈنى مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ ھۇزۇرىغا بىر
ئايال ئىككى قىزىنى ئېلىپ كىرىپ، ئاچلىقتىن شىكايەت قىلىدۇ، ئۇ ئايال
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئانىسى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق جاۋاپ بېرىدۇ: ئۇ ئايال مەندىن بىر
خورمىدىن باشقا ھېچنەرسىگە ئېرىشەلمىدى. چۈنكى ئۆيۈمدە پەقەت بىرتاللا
خورما قالغانىدى. ئۇ مەن بەرگەن بىر تال خورمىنى يېرىمىدىن ئىككى قىزىغا
ئۈلەشتۈرۈپ بېرىپ، ئۆزى ھېچنەرسە يېمىدى. ئۇ ئايال چىقىپ كەتكەندىن كېيىن
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كىردى، مەن ئەھۋالنى ئۇنىڭغا خەۋەر قىلسام: "كىمكى
مۇشۇ قىزلار بىلەن ئىمتىھان قىلىنىدىكەن ئۇلار ئۇنىڭ ئۈچۈن دوزاختىن پەردە
بولىدۇ"، دېگەن. (بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
مېھماننىڭ ئالدىغا ئېلىپ كەلگۈدەك ئۆيىدىن ۋە ئاياللىرىنىڭ ئۆيلىرىدىنمۇ
سۇدىن باشقا نەرسە تاپالمىغاندىن كېيىن، ئاخىرى ساھابىلىرىدىن ئۇنى مېھمان
قىلىشنى تەلەپ قىلغانىدى. (بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئەھۋالى شۇنداق تۇرۇقلۇق رەببىدىن داۋاملىق پەقەت
قورسىقى تويغۇدەكلا رىزىق بېرىشنى تەلەپ قىلىپ: "ئى ئاللاھ، مۇھەممەدنىڭ
ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا
قىلاتتى. (ئىبنى ھەجەر رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئۇنىڭ ئۆي سەرەمجانلىرى ئادەتتىكى ساھابلىرىنىڭكىد
ئۇ زاتنىڭ ياستۇقى بولسا مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ھەزرىتى ئائىشە رەزىيەللاھۇ
ئەنھا ئۇنى سۈپەتلەپ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئاشلانغان تېرىدىن، ئىچىدىكى پاختىسى خورمىنىڭ قوزىقىدىن ئىدى، دېگەن.
(بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
ئەمما ئۇ زاتنىڭ كۆرپىسى بولسا بېقىنىغا ئىز چىقىرىۋېتىدىغان
ئىبنى مەسئۇد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام
بورىنىڭ ئۈستىدە ئۇخلىغان بولۇپ، بورا ئۇ زاتنىڭ بىقىنىغا ئىز
چىقىرىۋەتكەنىد
بەرگەن بولساق، دېگەندە: "مەن دۇنيادا بىر دەرەخنىڭ سايىسىدا بىر ئاز
سايىداپ، ئاندىن ئۇنى تەرك ئېتىپ يولىغا راۋان بولغان يولۇچىغا ئوخشايمەن،
ماڭا دۇنيانىڭ كېرىكى يوق"، دېگەن. (تىرمىزى، ئىبنى ماججە، ئەھمەد
رىۋايىتى).
ھەزرىتى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بىر كۈنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
بورا ئۈستىدە يېتىپ، بورىنىڭ بىقىنلىرىغا ئىز چىقىرىۋەتكەنلىك
زاتنىڭ ئۆيىدە بىرەر كىلو كەلگۈدەك ئارپىدىن باشقا نەرسە قالمىغانلىقىنى
كۆرۈپ، ئۆزىنى تۇتالماي يىغلاپ كەتكەندە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: "ئى
ئۆمەر! نېمىگە يىغلايسىز؟ دېگەن. ھەزرىتى ئۆمەر: ئۆزلىرى ئىنسانلارنىڭ ئەڭ
ياخشىسى ۋە ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى تۇرۇپ بىقىنلىرىغا ئىز چىقىرىۋېتىدىغان
بورا ئۈستىدە ياتسىلا ۋە ئۆيلىرىدە يېرىم سا ئارپىدىن باشقا يىگۈدەك نەرسە
تېپىلمىسا، ئەمما قەيسەر ۋە كىسرالار بولسا زور باياشات ئىچىدە ياشاۋاتقان
تۇرسا، مەن يىغلىماي تۇرالايتتىممۇ؟ دېگەن. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: "ئى
ئۆمەر! بىز ئۈچۈن ئاخىرەتنىڭ، ئۇلار ئۈچۈن دۇنيانىڭ بولۇشىغا سىز رازى
ئەمەسمۇ؟ دېگەن. ھەزرىتى ئۆمەر: مەن ئەلۋەتتە رازى، دېگەن. (بۇخارى ۋە
مۇسلىم رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
قايتقاندىن كېيىن، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۈچۈن ئىچىگە يۇڭ سېلىنغان بىر
كۆرپە ئەۋەتىدۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كۆرپىنى كۆرۈپ: "ئى ئائىشە! ئۇنى
قايتۇرۇپ بېرىڭ، ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، ئەگەر مەن خالىسام، ئاللاھ ماڭا
تاغلارنى ئالتۇن – كۆمۈش قىلىپ ئېقىتىپ بېرەتتى"، دېگەن. شۇنىڭ بىلەن
ئائىشە ئۇنى قايتۇرۇپ بەرگەن. (بەيھىقى ۋە ئەھمەد رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام زاھىدلىق ھاياتىدا ياشىغان زات بولۇپ، رەببىنىڭ
ئەمرىگە بىنائەن ئاياللىرىغا يا ئۇنىڭ بىلەن زاھىدلىق ھاياتتا بىرگە ياشاش
ياكى ئۇنىڭدىن ئاجرىشىپ پاراۋان تۇرمۇشتا ياشاشنىڭ بىرىنى تاللىۋېلىش
ئىختىيارىنى بەرگەندە ئاياللىرىنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ بىلەن زاھىدلىق ھاياتتا
بىرگە ياشاشنى تاللىغان.
ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالا پەيغەمبىرىنى
ئاياللىرىغا تاللاش ئىختىيارىنى بېرىشكە ئەمرى قىلغاندا بۇ ئىشنى مەندىن
باشلاپ: مەن سىزگە بىر ئىشنى دېمەكچىمەن، ئاتا – ئانىڭىزنىڭ مەسلىھەتىنى
ئالماستىن ھەرگىز ئالدىراڭغۇلۇق قىلماڭ، ئاللاھ تائالا مۇنداق دېدى: «ئى
پەيغەمبەر! (ئارتۇق خىراجەت سوراپ سېنى رەنجىتكەن) ئاياللىرىڭغا ئېيتقىنكى،
«ئەگەر سىلەر دۇنيا تېرىكچىلىكىنى (يەنى پاراۋان تۇرمۇشنى) ۋە دۇنيانىڭ
زىبۇ زىننىتىنى كۆزلىسەڭلار، كېلىڭلار، سىلەرگە بىر ئاز نەرسە بېرەي،
سىلەرنى چىرايلىقچە قويۇپ بېرەي. ئەگەر سىلەر ئاللاھنى ۋە ئاللاھنىڭ
پەيغەمبىرىنى، ئاخىرەت يۇرتىنى ئىختىيار قىلساڭلار، ئاللاھ ھەقىقەتەن
ئىچىڭلاردىكى ياخشى ئىش قىلغۇچىلارغا چوڭ ساۋابنى (يەنى كۆز كۆرمىگەن،
قۇلاق ئاڭلىمىغان ۋە ئىنساننىڭ كۆڭلىگە كەلمىگەن نازۇ نېمەتلەر بار
جەننەتنى) تەييار قىلدى». (سۈرە ئەھزاب 28-، 29- ئايەتلەر). دېگەندە، مەن:
مۇشۇ ئىشتىمۇ ئاتا – ئانامغا مەسلىھەت سالامدىم، شەكسىز، مەن ئاللاھنى ۋە
ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرىنى، ئاخىرەت يۇرتىنى ئىختىيار قىلىمەن، دېدىم. ئاندىن
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
دېگەن. (بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ياغچاق چۆرۈپ قولىنىڭ قاپىرىپ كەتكەنلىكىنى شىكايەت قىلىپ، ياردەملىشىدىغان
بىر خىزمەتچى بېرىشنى تەلەپ قىلىپ كەلگەندە، بۇ كۆيۈمچان ئاتا قىزى ۋە
ئۇنىڭ يولدىشىغا: "سىلەرنى بىر خادىمدىنمۇ ياخشى بىر ئىشقا باشلاپ
قويايمۇ؟، ياتىدىغان ۋاقتىڭلاردا 33 قېتىم تەكبىر، 33 قېتىم تەسبىھ، 33
قېتىم ھەمدە ئېيتىڭلار، بۇ سىلەرگە بىر خادىمدىن ياخشى" دېيىشتىن ئەۋزەل
نەسىھەت تاپالمايدۇ. (بۇخارى ۋە مۇسلىم رىۋايىتى).
بۇنىڭ بىلەن پاتىمە رەزىيەللاھۇ ئەنھا ئاتىسىنىڭ خەزىنىسىنى ۋە بۇ ئاتىنىڭ
ئەرلەر ئارىسىدىكى تۈرىنى، بۇ ئاتىنىڭ دۇنيادىن ئاخىرەتنى ئەۋزەل
كۆرىدىغان ئاتا ئىكەنلىكىنى تونۇپ يېتىدۇ. ئۇ بىر كۈنى ئاتىسىغا ئارپا
نېنىنىڭ پارچىسىنى ئېلىپ كېلىدۇ، ئاتىسى ناننى يەپ: "بۇ، ئاتىڭىز ئۈچ
كۈندىن بىرى يېگەن تائامىنىڭ ئەۋۋىلىدۇر"، دەيدۇ. (ئەھمەد رىۋايىتى).
كۈنلەر ئايلىنىپ، مۇسۇلمانلارغا دۇنيا ئالدىنى قىلىدۇ، ئەمرۇ ئىبنى ئاس
مىسىردا خالايىققا خۇتبە ئوقۇپ: "ئى خالايىقلار! سىلەر پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
بولسا زاھىدلىق ھاياتىدا ئۆتكەنىدى، سىلەر بولساڭلار دۇنياغا بېرىلىپ
كېتىۋاتىسىلەر"،
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇھۇد تېغىنى كۆرۈپ ساھابىلىرىگە: بۇ تاغنىڭ مەن
ئۈچۈن ئالتۇنغا ئايلىنىپ بېرىشىنى، ئۇنىڭدىن قەرزگە ئېلىپ قويغان بىر
دىناردىن باشقا بىر دىنارنىڭمۇ ئۆيۈمدە ئۈچ كۈندىن ئارتۇق تۇرۇشىنى
ياقتۇرمايمەن"، دېگەن. ئاندىن يەنە: "دۇنيادا كۆپ ئېھسان قىلغانلاردىن
باشقا، دۇنيادا كۆپ مال – دۇنيا يىققانلار ئاخىرەتتە مال – دۇنياسى ئاز
كىشىلەردۇر"، دېگەن.
مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ھەزرىتى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
ئالتۇن پارچىسىنىڭ بارلىقىنى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
دەپ سورىغانلىقىنى، ئالتۇن مېنىڭ يېنىمدا دېگىنىدە، پەيغەمبەر
ئەلەيھىسسالامن
بۇيرۇغانلىقىنى ۋە: "ئەگەر مۇھەممەد بۇ ئالتۇننى ئېھسان قىلماستىن
ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا بارسا ئۇنىڭ ھالى نېمە بولىدۇ؟" دېگەنلىكىنى سۆزلەپ
بەرگەن. (ئەھمەد رىۋايىتى).
ساھابىلىرىگە دۇنياغا بېرىلىپ كەتمەسلىك ھەققىدە تەۋسىيە قىلىپ، ياخشى
ئۈلگە بولغان زاتنىڭ ئەھۋالى شۇنداق بولمىسۇنمۇ؟! ئۇ بۇ ئىشتا ھەممىنىڭ
ئالدىدا ئىدى. سەلمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: "پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بىزگە
مال - دۇنيالىرىمىزنىڭ
قىلاتتى"، دېگەن.
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا
بۇ سوئالغا مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى جۇۋەيرىيە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ قېرىندىشى
ئەمرۇ ئىبنى ھارىس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ جاۋاپ بېرىپ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام
ۋاپات بولغاندا سەدىقە قىلىۋەتكەن ئاق قېچىرى، قورالى ۋە بىر پارچە
زېمىندىن باشقا دىرھەم، دىنار، قۇل، دېدەك دېگەنلەردىن ھېچبىرىنى
قالدۇرمىدى، دېگەن. (بۇخارى رىۋايىتى).
ئىمام ئەھمەد رەھمەتۇللاھى ئەلەيھى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
ئوتتۇز سا ئارپىنىڭ بەدىلىگە بىر يەھۇدىغا گۈرۈ قۇيۇلغان ھالدا ۋاپات
بولغانلىقنى رىۋايەت قىلىدۇ.
پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام دۇنيادا زاھىدلىق ھاياتىدا ياشىغىنىدەك،
ۋاپاتىدىن كېيىنمۇ ئائىلە تاۋابىئات ۋە ئۇرۇغتۇققانلىرى
قالدۇرۇشنى ئىزدىمىگەنىدى. شۇڭا ئۇ: "بىزدىن مىراس قالمايدۇ، بىز قالدۇرۇپ
كەتكەن نەرسە سەدىقىدۇر"، دېگەن.
مانا مۇشۇنداق پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى
دۇنيىۋىيلىق پايدىلىرى ھەققىدە سۇئال سورىشىمىز ھەقلىق. ئۇ زات ئۆزى ئارزۇ
قىلغان ۋە ئۇنىڭ داۋاملىشى ئۈچۈن ئاللاھقا دۇئا قىلغان مىسكىنلەر ھاياتىدا
ياشىدى، تائامى تاسقالمىغان ئارپا بىلەن پۇچەك خورما بولدى. ئۇنىڭ ياستۇقى
بىلەن كۆرپىسى ئۇنىڭ ئۆز ئىرادىسى، ئىختىيارى بىلەن دۇنيا ئۈستىدىن غەلىبە
قىلغانلىقىنىڭ يەنە بىر دەلىلىدۇر.